U skladu sa svojim nadležnostima, Upravni odbor Fonda za zaštitu depozita na posljednjoj sjednici donio je odluku o određivanju ciljanog iznosa redovne premije za 2025. godinu. Ciljani godišnji iznos je utvrđen na nivou od 29,88 miliona eura, što je 2,44 miliona eura ili 8,9% više u odnosu na premiju iz 2024. godine.
Određivanje nivoa redovne premije važan je zadatak Fonda, jer premija predstavlja najvažniji izvor za uvećanje sredstava Fonda, kojima se pokrivaju garantovani depoziti.
Prema članu 37 stav 1 Zakona o zaštiti depozita („Sl. list Crne Gore“, br. 72/19), Fond je dužan da obezbijedi da njegova sredstva dostignu iznos od najmanje 10% garantovanih depozita u sistemu, pri čemu je Fond okvirno planirao da pomenutih 10% dostigne u početnoj fazi akumulacije do kraja 2024. godine, prema Metodologiji za obračun premije na bazi rizika pojedine kreditne institucije („Sl. list Crne Gore”, br. 129/20 i 070/23).
Zahtjev da sredstva Fonda iznose 10% garantovanih depozita, među najvišima je u Evropi, i ima uporište u određenim ranjivostima i neravnotežama crnogorskog ekonomskog sistema. Na kraju septembra 2024. godine, pokriće je iznosilo solidnih 8,82%, i bilo je u konstantnom porastu od početka stupanja na snagu Zakona.
Ostvarivanje pokrića od 10% biće prolongirano iz dva krupna razloga. Jedan je vezan za dva zaštićena slučaja koja su se desila početkom 2019. godine, prije usvajanja Zakona, nakon čega su sredstva Fonda bila značajno iscrpljena, tako da su na kraju te godine pokrivala svega 4,27% garantovanih depozita. Drugi je vezan za natprosječan rast ukupnih depozita, pa time i garantovanih depozita, u posljednjih nekoliko godina, što je došlo kao posljedica faktora koji se nijesu mogli predvidjeti, kakav su npr. izrazita inflatorna kretanja, koja su uobičajeno povezana sa porastom nivoa raznih makrovarijabli.
U toj situaciji, Fond će težiti da dostigne ciljanih 10% pokrića u novom akumulacionom periodu – zaključno sa 2028. godinom, sa nastojanjem da se to ostvari i prije 2028. godine. Svakako, ukoliko se nastavi natprosječni rast garantovanih depozita, Fond će cijeniti da takav rast ima karakteristike permanentnosti, tako da će u skladu sa tim planirati redovne premije u narednim godinama.
Pri tome, Fond će posebno imati u vidu fazu kreditnog ciklusa i profitabilnost banaka, na šta upućuje i pomenuta Metodologija, kojom su relevantne smjermice Evropske agencije za bankarstvo implementirane u domaći regulatorni okvir. Trenutna ulazna faza kreditnog ciklusa, rekordna profitabilnost banaka, kao i njihova snažna kapitalna i likvidnosna pozicija, bile su povoljni faktori za određivanje uvećane premije u 2025. u odnosu na 2024. godinu.
Fond će i dalje uzimati u obzir finansijsku poziciju banaka, imajući u vidu ključnu ulogu banaka u privrednom rastu Crne Gore, kao i njihove druge regulatorne izdatke. Prema članu 37 stav 2 Zakona, nakon dostizanja cilja od 10%, Fond će redovnu premiju održavati samo na nivou neophodnom da se pokrije novi rast garantovanih depozita, što znači da će premija tada biti bitno smanjena, ili u kranjem privremeno suspendovana.
U svakom slučaju, Fond će djelovati maksimalno posvećeno u ispunjenju ciljeva zaštite depozita iz člana 2 Zakona, što je u interesu svih subjekata kojih se zaštita depozita tiče.